โดย...อาจารย์ษณอนงค์ คำแสนหวี

 ทำเลโค้งธนู เป็นสภาพแวดล้อมของทำเลที่มีลักษณะโค้ง คล้ายกับคันธนู ซึ่งโดยปกติทำเลคันธนูจะคู่กับทำเลสายรัดหยก เพราะในสมัยโบราณ เวลาที่ขุนนางได้รับการแต่งตั้ง จะได้รับพระราชทานเข็มขัดหยกมาพันรอบเอว หากเคยชมอุปรากรจีนหรือที่เรียกว่า “ งิ้ว ” เวลาที่ตัวแสดงที่เป็นขุนนางออกมา จะต้องถือหรือยกวงเข็มขัดที่รอบเอวไว้เสมอ ซึ่งเรียกว่าสายรัดหยกนั่นเอง แสดงถึงความเจริญรุ่งเรืองในหน้าที่การงานและความมั่งคั่งอีกด้วย

เมื่อเราต้องเข้าไปอยู่ในทำเลที่มีสะพานหรือถนนโค้งโอบ ทำเลนี้เรียกว่าทำเล “สายรัดหยก” แต่ถ้าหากไปอยู่ตรงกันข้ามกัน บริเวณโค้งอีกฝั่งของสายรัดหยก จะกลายเป็นโค้งธนู คือ ลักษณะโค้งเข้าหาเรา เหมือนตวัดเข้ามาทางเรา แล้วหากมีอะไรสักอย่างมาพาด หรือบ้านเรามาตั้งอยู่ตรงกลางขวางไว้เท่ากับธนูนั้นวิ่งเข้าบ้านเรานั่นเอง

 ทำเลสายรัดหยกเป็นทำเลที่ใคร ๆ ก็ปรารถนา แม้แต่การสร้างฮวงจุ้ยยังต้องเลือกถนนที่เป็นทำเลสายรัดหยก

ถนนสำหรับบุคคลที่อยู่ตรงบริเวณโค้งธนู เท่ากับได้รับเกาฑัณฑ์หรือว่าธนู ทำให้เกิดเภทภัยต่าง ๆ ขึ้นได้ อาจจะถึงโรคภัยไข้เจ็บมากไปจนถึงแก่ชีวิต ในขณะเดียวกัน หน้าที่การงานก็จะไม่ดี  ทำอะไรก็เหมือนกับถูกคุกคาม ถูกข่ม ถูกกดอยู่ตลอดเวลา เหมือนกับเวลาที่เราเดินไปไหนมาไหน ราวกับว่ามีลูกธนูส่องตามหลังเราอยู่ตลอดเวลา ทำอะไรรู้สึกไม่เกิดความมั่นคง ไม่รู้ว่าอะไรจะเกิดขึ้นกับเรา นั่นคือความสับสนของสภาวะของคนที่อยู่กับทำเลโค้งธนู หรือแนวถนนที่อยู่หน้าบ้าน หรือหน้าโครงการหมู่บ้านหน้าสำนักงาน ฯลฯ

ทำเลโค้งธนูเป็นวิวัฒนาการมาจากโค้งน้ำ  ถนนและสะพานถือเป็นทางน้ำอย่างหนึ่งเช่นเดียวกันกับแม่น้ำ ตัวอย่างเช่น แม่น้ำเจ้าพระยา หรือลำน้ำโขงในจุดที่เป็นคุ้งน้ำที่มีปัญหาการกัดเซาะของกระแสน้ำนั้น เมื่อแม่น้ำทอดตัวโค้ง บริเวณส่วนโค้งวงนอกของลำน้ำสุด กระแสจะแรงมาก เทียบเท่ากับบุคคลที่อาศัยอยู่ตรงบริเวณฝั่งที่หันโค้งออก เราเรียกว่า “โค้งพัดพาทรัพย์ออก”หรือที่เรียกว่า “โค้งธนู”ในขณะที่ฝั่งตรงข้ามกลับกลายเป็นท้องไป กระแสน้ำจะไหลเอื่อยลง เราต้องสังเกตทางน้ำประกอบกันด้วย

ทำเลแบบนี้ที่พบเห็นได้ชัดเจนที่สุดคือ ที่จังหวัดสระบุรี บริเวณถนนทางแยกเลี้ยวขวาออกไปทางโคราชเป็นสะพานที่มีความโค้ง เพราะเมื่อตอนที่สร้างเสร็จใหม่ ๆ เกิดเหตุเพลิงไหม้โรงสีข้าวบริเวณนั้นซึ่งอยู่ตรงโค้งธนูพอดี ลักษณะโค้งหันไปทางเมืองสระบุรี ซึ่งหากมองตามความเจริญของเมือง ที่ขยายออกไปตามการสร้างถนน สระบุรีน่าที่จะมีความเจริญ มีการขยายตัวทางเศรษฐกิจมากกว่านี้ เพราะมีถนนสายใหญ่ ตัดผ่านและตั้งอยู่ใกล้กรุงเทพฯ เปรียบเสมือนเป็นประตูทางเข้าสู่ภาคอีสาน

แต่เมื่อโดนถนนที่เป็นลักษณะผ่าเมืองหรือที่เรียกว่า “ถนนอกแตก” โค้งธนู และสุสานอยู่ในจุดที่เป็นอันตรายอยู่ จึงทำให้เมืองสระบุรีมีความเจริญของเมืองไปแบบเรื่อย ๆ ลูกหลานต้องไปเจริญไปเติบโตที่อื่นแล้วไม่ได้กลับไปสร้างความเจริญให้กับจังหวัดสระบุรี นี้คือทำเลตัวอย่างของเมือง

เมื่อเป็นที่อยู่อาศัยทั่วไป บ้านเราเจอลักษณะโค้งแบบนี้บ้างหรือไม่ หากเจอโค้งธนู และอยู่ในส่วนของโค้งธนู ทำให้ภายในบ้านเราถูกแบ่งออกเป็นสองฟากเหมือนกับมีถนน จากประตูหน้าถึงประตูหลังทะลุถึงกันหมด เป็นบ้านอกแตก ก็จะมีผลเหมือนกับเมืองสระบุรี คือลูกหลานต้องออกไปอยู่ข้างนอก ไปเจริญที่อื่น หรือที่เรียกว่า “บ้านเตก” นั่นเอง

แนวทางแก้ไขทำเล

เริ่มที่ทำเลโค้งธนูก่อน ซึ่งมีอยู่ 2ทาง

-  แก้ไขในลักษณะเชิงสัญลักษณ์จากแนวถนนเข้าไป ช่วงที่ถนนโค้งผ่านบ้านเราแล้วกำลังจะตีวงโค้งออก วางต้นไม้หรือวางแนวอิฐต่อจากแนวโค้งนั้นให้เข้าไปโอบตัวบ้านตรงบริเวณโค้งของถนน ก็จะกลายเป็นช่วงของคอมังกร แล้วหัวก็จะกลายเป็นตัวบ้านของเรา เท่ากับเรากลายเป็นหัวมังกรขึ้นมาแทน คือ เมื่อโค้งนั้นผ่านตัวบ้านเราไปแล้ว เราทำแนวที่ต่อเนื่อง ด้วยแนวของต้นไม้หรือแนวของอิฐตัวหนอน ทำแนวโอบให้โค้งรอบตัวบ้านของเรา เท่ากับบ้านเราเลยกลายเป็นหัวมังกรไป

 - ปลูกต้นไม้ให้เป็นแนวตรง เสมือนเป็นกำแพงป้องกันแนวโค้งธนู หรือว่าให้เป็นที่แขวนธนูนั่นเอง การปลูกต้นไม้ให้เป็นแนวตรง ถือเป็นการขวาง โดยใช้ต้นโมกซ้อนวางเป็นแนว ก็คือ หอกโมกขศักดิ์ แปลงเป็นการชุมนุมอาวุธนั่นเอง แต่ให้เราเป็นผู้ใช้อาวุธนี้ ไม่ใช่ให้อาวุธนั้นกำลังจะยิงเรา

วิธีการแก้ไขข้างต้นที่ได้กล่าวมาเป็นบ้านส่วนบุคคล แต่บางพื้นที่เป็นโครงการ เป็นตึกอาคารพาณิชย์ เช่น ย่านถนนรัชดาภิเษก ช่วงโค้งก่อนที่จะถึงศาล สำนักงานอัยการ บริเวณนั้นเป็นร้านอาหารที่ก่อสร้างมานานไม่เสร็จเสียที ถัดไปเป็นเต็นท์จำหน่ายรถยนต์มือสอง ซึ่งมีอุบัติเหตุเกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้ง ลักษณะเหล่านี้เกิดจากโค้งธนูที่มาทำลายพื้นที่บริเวณนี้ บริเวณสำนักงานอัยการที่เป็นโค้งธนู จึงเป็นเหตุให้เกิดอุบัติเหตุอยู่บ่อยมาก จะเห็นได้จากต้นโพธิ์ ที่บริเวณนั้นมีคนนำสิ่งของมาวางเซ่นบูชาเต็มไปหมด การโค้งของถนนเป็นลักษณะต่อสู้กัน ทำเลจึงค่อนข้างแรง แนวทางการแก้ไขมีหลายทางคือ

           - ทางการทำเส้นคั่นกลางเลนถนน เพื่อให้รถชะลอความเร็ว เป็นการปรับชี่บริเวณนั้นไม่ให้มีการลื่นไหล

           -  ทางการได้ปรับให้มีแนวต้นไม้ และไม้ดอกตลอดเส้นทาง

หลังจากที่ได้ปรับไปทั้งสองวิธีแล้ว อุบัติเหตุได้ลดจำนวนลงไปมาก

ในกรณีที่เป็นหมู่บ้านจัดสรร เช่น ย่านถนนประชาอุทิศ มีการปลูกสร้างหมู่บ้านสำหรับอยู่อาศัยเป็นจำนวนมาก ในตอนปลายของถนนสายนี้มีลักษณะโค้งซึ่งเป็นทางเข้าหมู่บ้านแห่งหนึ่งที่ได้รับอิทธิพลของโค้งธนู โดยปกติพื้นที่ตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของโค้งธนูจะอยู่ภายในรัศมี 1 –1.5 กิโลเมตร ทั้งนี้เป็นเพราะอิทธิพลของถนนสายใหญ่ คือ แม่น้ำสายใหญ่ที่กระแสน้ำมีความเชี่ยวตามสภาวะธรรมชาติของการไหล เมื่อน้ำไหลมาโดยเร็ว จะมีการปะทะกันที่ตรงโค้งนี้ก่อนที่จะตีออก ในการปะทะกันจะกินพื้นที่ตลิ่งเข้าไป ทำให้เกิดกระแสที่เรียกว่า ความสั่นไหวหรือความกระทบกระเทือนตรงโค้งนี้ทุกครั้งที่มีรถวิ่ง ความสั่นสะเทือนตรงนี้กระจายไปถึง 1 กิโลเมตร 

 แนวทางแก้ไขคือ หมู่บ้านนี้ต้องทำเป็นสวน คือ ทำเป็นแนวต้านทุกระยะ เป็นแนวต้านดิน เราลองนึกถึงว่า หากเป็นน้ำจริงแล้ว กระแสของน้ำที่กัดเซาะเข้าไป สิ่งที่อยู่ได้ ต้านทานได้ จะมีเพียงหินกับน้ำ นั่นก็คือ การสร้างเขื่อน

ดังนั้น บ้านจะต้องเป็นบ้านที่มีความหนักแน่น เพราะเราถือว่าสิ่งปลูกสร้างมีความหนักแน่นอยู่แล้ว ฉะนั้น  จึงต้องมีต้นไม้อยู่ด้วย เพื่อเป็นการลดการสั่นสะเทือน หรือแรงสะท้อนจากจุดอันตรายตรงนี้ คือ การมีต้นไม้ หรือมีสวนอยู่ในหมู่บ้านนั้น

มีอยู่จุดหนึ่งที่เห็นว่ายังไม่ได้มีการแก้ไข คือ ตรงบริเวณสี่แยกคลองตัน จะมีสะพานที่เป็นโค้ง ด้านหนึ่งจะเป็นสายรัดหยก อีกด้านหนึ่งจะเป็นโค้งธนู ด้านที่เป็นสายรัดหยกจะมีร้านทองตั้งอยู่เต็มไปหมด คือ บริเวณนั้นเป็นตลาด แต่อีกฝั่งที่จะไปทางถนนรามคำแหงค่อนข้างเงียบมาก เพราะโดนกระแสของโค้งสะพาน

สิ่งที่จะแก้ไข คือ ร้านค้าที่อยู่บริเวณนั้น จะต้องปลูกไม้ดอกที่มีลักษณะเป็นซุ้มคล้ายแถว ๆ ถนนทหาร หรืออาจจะนำไม้เลื้อยมาพันไว้ เช่น ต้นใบระบาดหรือบานบุรีมาพันเป็นซุ้ม ซุ้มต้นไม้เหล่านี้จะช่วยแก้ไขทำเลโค้งธนูได้ หรือในบริเวณที่มีสะพานลักษณะโค้งแบบนี้ เพราะเมื่อเวลาที่คนขับรถผ่าน  จะมองไม่เห็นความรกร้าง หรือ อันตรายที่ดูหนาแน่น จากโค้งธนูที่ออกมาชัดเจน แต่กลับมองเห็นต้นไม้ดอกไม้แทน จุดเด่นจึงเปลี่ยนเป็นสิ่งที่มีความเจริญงอกงามเติบโต กระจายมาอยู่ตรงนี้แทน แถบนี้ก็จะเกิดบรรยากาศของความเจริญงอกงามและเติบโต

การก่อสร้างรถไฟฟ้า BTSของกรุงเทพฯ เมื่อก่อสร้างแล้วเสร็จ มีหลายจุดที่มีความโค้ง เช่น สี่แยกราชประสงค์ สี่แยกปทุมวัน เส้นทางของรถไฟฟ้าจะมีช่วงที่มีการโค้งไปมาเข้าเกณฑ์ของลักษณะโค้งธนู ตึก อาคารบริเวณนั้นจึงได้รับกระแส บุคคลที่อยู่ในตึกนั้น ย่อมได้รับอิทธิพลไปด้วย เพราะนั่งทำงานอยู่ในตึกนั้นทุกวัน

แนวทางในการแก้ไข ตึกหรืออาคารดังกล่าว บริเวณที่มองเห็นการโค้งนี้ หากมีระเบียงให้จัดวางต้นไม้ แต่ถ้าไม่มีระเบียง ให้วางกระถางต้นไม้ตรงหน้าต่าง ในจุดที่สายตามองเห็น เพื่อให้เป็นการบังหรือดึงสายตาให้ไปปะทะกับสิ่งเหล่านี้แทน การแก้ทำเลโค้งธนูนี้เราใช้ต้นไม้ แต่ถ้าเป็นบ้านจะต้องทำให้บ้านนั้นดูเด่น ให้ข่มและแข่งกับทำเล อาจประดับด้วย กระดิ่งลม ต้นไม้ ฯลฯ ไม่ควรติดกระจกเงาสะท้อน เพราะเท่ากับเป็นการดึงเอาโค้งนั้นมาอยู่ในตึกของเราแทน

 สภาพบ้านเมืองในปัจจุบัน มีการแข่งขันด้านธุรกิจมากขึ้นโดยเฉพาะในเขตเมืองที่มีความเจริญเติบโต การแสวงหาผลประโยชน์ให้มากที่สุด ทำให้หลายจุดหลายพื้นที่ ได้รับผลกระทบจากการก่อสร้างอาคารสูง ถนน สะพาน ฯลฯ การเรียนรู้ศาสตร์ว่าด้วยทำเล สามารถช่วยในการปรับพื้นที่ให้อ่อนโยนลง เติมคืนความเป็นธรรมชาติให้กับสภาพแวดล้อม แม้จะไม่มากมายนัก แต่หากพวกเราร่วมใจกันคืนธรรมชาติกลับสู่ความสมดุล เชื่อว่าความกระด้างของจิตใจ ความเห็นแก่ตัว จะลดบทบาทของตนเองลงไปและอยู่ไม่ได้อีกในสังคมนี้