สรุปบทความจากรายการ

 "สาระจากเมืองมังกร ตอนที่ 59นโยบายการปกครองประเทศของราชวงศ์ฮั่น"

ออกอากาศทาง TNN2 Truevision ช่อง 8ทุกวันจันทร์-วันศุกร์ เวลา 20.20 - 20.30น.

                เมื่อเอ่ยถึงนโยบายในการปกครองประเทศของราชวงศ์ฮั่น การที่ฮั่นมีอายุยืนยาวนานถึง 400ปี อาจเป็นเพราะทำเลของซีอาน ลั่วหยาง เหมาะสม และส่งเสริมความยืนยาวนาน แม้กระนั้นภายในก็ยังมีการแก่งแย่งชิงอำนาจกัน ระหว่างตระกูลต่อตระกูล เสมือนหนึ่งปฐมกษัตริย์เริ่มต้นมาอย่างไร ความเป็นไปของราชวงศ์ที่สืบต่อมาก็เป็นเช่นนั้น เช่น การชิงอำนาจของสองตระกูลระหว่างตระกูลของฮ่องเต้ฮั่นโกโจ แซ่หลิว และตระกูลของฮองเฮา แซ่หลี่ ท้ายที่สุดมาถึงปลายราชวงศ์ฮั่น ก็ยังเป็นการชิงอำนาจระหว่างตระกูล แบ่งแผ่นดินจีนออกเป็นสามอาณาจักรอีก ก็คือเรื่องราวของสามก๊ก ซึ่งเป็นเรื่องราวที่โด่งดังมาถึงประเทศไทยจนถึงปัจจุบันนี้

การปกครองสมัยราชวงศ์ฮั่นยังยึดถือตามระบบที่ปฐมกษัตริย์ฮั่นโกโจได้วางไว้ เนื่องจากพระองค์เป็นผู้นำของชาวนาที่ไร้การศึกษา จึงตั้งกฏง่ายๆ ฆ่าคนชดใช้ชีวิต ทำลายหรือแย่งชิงทรัพย์สินก็ต้องชดใช้ค่าเสียหาย ทำร้ายกายก็ต้องชดใช้ค่าเสียหายเช่นเดียวกัน ดังนั้นกฎหมายที่มีการตราขึ้นในเวลาต่อมาจะอิงอยู่ในสามประการนี้
 

นอกจากนี้ ยังมีการฟื้นฟูทางด้านการศึกษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งลัทธิหยูของขงจื้อ ซึ่งลัทธิหยูของขงจื้อ ใครที่มีความรู้ทางด้านนี้หรือมีตำราที่หลงเหลืออยู่ จะได้รับเกียรติอันสูงสุดได้มีโอกาสไปสอนยุวกษัตริย์ รับตำแหน่งขุนนางปุโรหิต ดังนั้น ลัทธิหยูหรือขงจื้อ จึงค่อนข้างจะเฟื่องฟูและเป็นแบบอย่างกับประชาชนในการยึดถือ โดยเฉพาะในการเคารพอาวุโสเป็นลำดับขั้นตอนไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเพณีระหว่างพ่อแม่กับบุตร ความกตัญญูระหว่างศิษย์กับอาจารย์ ซึ่งมีบทลงโทษค่อนข้างจะรุ่นแรง

นอกจากลัทธิหยูแล้วยังมีการฟื้นฟู ปรัชญาจวงจื่อ เล่าจื้อ ขึ้นมาอีกครั้ง ซึ่งสองลัทธินี้แม้ไม่ได้เข้าราชสำนัก แต่เป็นที่นิยมในหมู่ประชาชน ทำให้ชีวิตดำเนินไปอย่างเรื่อยๆ มีปรัชญาชีวิต นักบวชมีมากมาย เมื่อนักบวชมีมากมาย มีความคิดที่แตกต่างกัน และบางลัทธิก็มีวิถีการดำเนินชีวิตเป็นแบบเรื่อยๆ ทำให้ราชวงศ์ฮั่นนั้นอ่อนแอในเวลาต่อมา สิ่งสำคัญที่สุดที่ฮั่นโกโจ ได้วางเอาไว้ก็คือยังคงระบบศักดินาอยู่ ระบบอื่นที่ทำให้เกิดความล้มเหลวได้ถูกยกเลิกไปบ้าง แต่สิ่งที่ยังคงเอาไว้กลับนำความเสื่อมมาสู่ราชวงศ์ฮั่นในเวลาต่อมา ซึ่งนั่นก็คือระบบขุนศึก โดยให้เชื้อพระวงศ์ออกไปปกครองในเขตต่างๆ ถึง 7แห่งด้วยกัน ซึ่งต่อมาเชื้อพระวงศ์ก็ก่อการกบฏอยู่เนืองๆ เห็นได้ชัดในสมัยของฮั่นอู่ตี้ เกิดการกบฏครั้งใหญ่ ของท่านอ๋องทั้งหลายที่เป็นเชื้อพระวงศ์ การแก่งแย่งชิงอำนาจกันเอง เป็นจุดอ่อนของราชวงศ์ ที่ทำให้ฮั่นแบ่งออกเป็นฮั่นตะวันตก ฮั่นตะวันออกเพราะการย้ายเมืองหลวง เมื่อกษัตริย์อ่อนแอ ขุนนางเรืองอำนาจ ย่อมเกิดการชิงบัลลังก์ ดังนั้น สมัยราชวงศ์ฮั่นจึงมีอยู่คนหนึ่งที่ไม่ใช่แซ่หลิวขึ้นครองประเทศ นามว่า อ๋องมั่ง เพราะจุดอ่อน เพราะระบบศักดินาหรือขุนศึกนี้เอง

สมัยราชวงศ์ฮั่น เมื่อมีการระงับศึกสงครามกับซุงหนูได้ ทั้งพยายามที่จะระงับศึกภายในให้ได้ ดังนั้น จึงมีการฟื้นฟูทางด้านอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านศาสนาประเพณี ในเรื่องของดาราศาสตร์ สมัยราชวงศ์ฮั่นยังมีความเชื่อถือในธาตุทั้ง 5 มีความเชื่อถือในเรื่องของโชคลาง หมอดู มักจะมีการเชิญเข้าวัง และนี่เป็นจุดอ่อนอีกจุดหนึ่งที่ทำให้ราชวงศ์เกิดความอ่อนแอ เพราะว่าเมื่อเชิญคนนอกเข้าไป ไม่ว่าจะเป็นหมอดูหรือว่าดูดาวต่างๆ ก็จะมีคำว่าหลอกลวงตามเข้ามาด้วย ดังนั้นในสิ่งต่างๆที่ฟื้นฟูขึ้นมาเป็นทั้งจุดอ่อนและจุดดี จุดดีคือแสดงถึงความเจริญในยุคนั้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านพระพุทธศาสนาที่เป็นรากฐานสำคัญในเวลาต่อมา