จากนั้นคือดาวพุธ ในราศีกันย์ เมื่อเข้าทางหู จมูก ลิ้น กาย ใจ ตา ตัวที่รับรู้อารมณ์ส่งเข้าถึงใจ เรียกว่าผัสสะ ในการปฏิบัติถ้าดูแล้วไม่ส่งถึงจิต ก็ถือว่าจบลงแค่นั้น ได้แค่ ๔ ราศี ถ้าเราจะปฏิบัติธรรม เราตัดได้ขนาดไหน ในเมื่อยังตัดอวิชชาไม่ได้ ยังมีการปรุงแต่อยู่ นามรูปจึงได้เกิดเป็นตน หู ตา จมูก ทั้งหลายที่เรารับรู้ เราดับบ้างได้หรือไม่ มันจะได้ไม่ไปต่อ เราจะได้ถอยหลังไปดับ ๔ ตัวนี้ แต่ปรากฏว่าไม่สามารถดับได้ มันไปต่อ ไปได้อีก ๑ ราศี ราศีที่ ๔ คือไปรับรู้ถึงอารมณ์  พอถึงอารมณ์ก็ยากแล้วที่จะตัดทิ้ง
 

เพราะฉะนั้นเวลาเราจะตัด  จะปฏิบัติธรรมอย่าให้ถึงอารมณ์  พยายามหยุดที่ราศีสิงห์เสียก่อน ถ้าเราจะฝึกธรรมะข้อนี้  อย่าให้ลงผัสสะ เราจะปฏิบัติธรรมได้ง่าย  ถ้าลงแล้วปฏิบัติยาก  ดับยากพอถึงอารมณ์ก็จะฝังใจ
 

ตัวผัสสะ หรือดาวพุธตัวนี้  เป็นตัวสื่อสารจดหมาย  การเขียนหนังสือ  แต่ทางธรรมถือว่าพุธเป็นที่เข้าถึงอารมณ์  เข้าถึงใจ  สื่อจากสิ่งนี้เราเห็นเข้าถึงอารมณ์  เข้าถึงใจ บุคคลไหนที่ถือว่าดาวพุธดีไม่ถึงใจ ไม่รับไม่รู้ แต่อย่างไรก็ตาม พุธ หมายถึงการสมาคม
 

ถ้าพุธเสียก็เหมือนกับว่าเราปิดหู ปิดตา ไม่รับรู้ ไม่มีอารมณ์ ไม่ยุ่ง เมื่อไม่รับรู้อารมณ์ ก็ใจแข็ง อาจทำให้คนอื่นไม่ชอบเรา อาจจะพูดแสลงหูว่าเราไม่คำนึงอะไร ไม่ต้องการให้ใครมารักมาเกลียด ในทางโหราศาสตร์บอกว่าดาวพุธ  เป็นกุญแจดอกสำคัญในการดำเนินวิถีชีวิต  ติดต่อกับบุคคลภายนอก  เพราะฉะนั้นถ้าหากว่าเราจะปฏิบัติ  ในการติดต่อบุคคลภายนอกของเราต้องให้น้อยที่สุด  อย่าไปลึกซึ้งเข้าถึงอารมณ์  เพราะจะทำให้เกิดตัวต่อไป คือ
 

     ดาวพระเคราะห์ศุกร์ในราศีตุลย์  ศุกร์นี้ราศีนี้ครองเวทนา  เวทนาเกิดจากอารมณ์  พออารมณ์รับรู้ต่าง ๆ แล้ว ไล่จากผัสสะ  อายตนะ  หูตารับรู้เข้าถึงอารมณ์แล้ว  คราวนี้จะเกิดจุดโน้มเอียงขั้นมาในจิตใจแล้ว  ความยินดี  มีความสุข  ความสุนทรีย์  จับจิตจับใจ  รับรู้ความหอมของดอกไม้   เสียงดนตรีอันไพเราะ  เข้าถึงอารมณ์แล้วมีความสุข  พอมีทุกข์มีสุข  นี่คือเวทนา  พอกินอาหารเผ็ดร้อน  เกิดเวทนาแล้ว  ทนไม่ไหวร้อนเหงื่อออก  สายตากระทบกับธรรมชาติมีสีสันตระการตา  ใจปิติ  กระทบ  คือไล่เรียงมาอย่างรวดเร็ว
 

อาทิตย์  พุธ  กับ  ศุกร์  สมกับที่เดินโคจรใกล้กัน  เพราะถึงกันทั้งหมด  พอหูตารับเข้าอารมณ์  เข้าถึงเวทนาโดยทันที  เพราะฉะนั้นถ้าจะฝึก  ต้องตัดตั้งแต่อาทิตย์  ตัดตั้งแต่รู้  ตั้งแต่เห็นว่าศุกร์คือเวทนา  อย่าดึงเข้ามาในใจ  พอดึงเข้ามาแล้ว  ความหวั่นไหวตามอารมณ์  เรียกว่าเวทนาแก่กล้า
 

ไม่ว่าจะสุขจะทุกข์  อันนี้ปฏิบัติยากแล้วถ้าเข้าถึงอารมณ์  เข้าถึงเวทนาแล้ว  จะมีอารมณ์ไม่ชอบใจ  พบปะอันใดที่รัก ชอบใจ  ไม่ชอบใจ  ลงดาวศุกร์ทั้งนั้น  เป็นต้นเหตุที่ทำให้ทำโน่นทำนี่  เพราะฉะนั้นดาวศุกร์ก็ถือว่ารักสวย  รักงาม  ชอบประณีต  ชอบศิลปะ  หากว่าดาวศุกร์ของใครมีดาวบาปเคราะห์มาเกาะกุม  คนนี้อาจจะยึดติดน้อยหน่อย  แต่ในทางโลกถือว่า  เป็นคนไม่ค่อยหวั่นไหวต่อศิลปะต่ออะไรทั้งปวง
 

สรุปแล้วคนเราเกิดจากอวิชชาก่อน  ต่อมาก็เกิดการปรุงแต่งขึ้นมาเป็นสังขาร  เกิดความรู้สึกวิญญาณ จนเกิดมาเป็นนามรูป  เป็นตัวเป็นตน  องค์ประกอบของตัวตนทำให้มีอายตนะทั้งหมด  ที่จะได้รับรู้อะไรภายนอก  แล้วจึงไปเกิดผัสสะจนถึงเวทนา
 

จึงกล่าวว่าเวลาปฏิบัติต้องไล่ว่า  เราต้องตัดตั้งแต่ตัวไหน  ถ้าปล่อยใจให้ถึงอารมณ์แล้ว  จะไม่ก้าวหน้า  และก้าวไปถึงเวทนาแล้ว  ตัวนี้จะดึงยากเหมือนกับลงลึก  เอื้อมมือไม่ถึง  เพราะฉะนั้นถ้าเราจะปฏิบัติ  เราต้องเข้าใจถึงสาเหตุเหล่านี้ให้ได้ก่อนว่า  กว่าเราจะถอยที่จะกลับไปตัดอวิชชาโดยเด็ดขาด  คือการหลุดพ้น  เราจะต้องเอาตัวไหนเป็นตัวสำคัญเท่าที่ดูตอนนี้คืออย่าให้ถึงอารมณ์
 

     มาถึงอังคารครองราศีพิจิก  ในภพที่ ๘  จากราศีเมษ  ซึ่งจะลงที่ตัวตัณหาพอดี  เพราะว่าดาวอังคารหมายถึงส่วนล่างในร่างกายของเราที่ก่อกำเนิด  คืออวัยวะเพศ  ตามหลักในปฏิจจสมุปบาทจะตกตัวตัณหาเช่นกัน
 

อังคารเป็นตัวที่มัวเมาในอารมณ์  ละโมบและเป็นคนที่มีตัวตนมากที่สุด  เพราะถ้าพูดจาไม่ดี  ตัวฉันไม่ยอม  ยอมไม่ได้  แปลว่าอยากกับไม่อยาก  ไม่อยากเพราะอย่างนี้อย่างนี้  หรืออยากได้สิ่งนั้นสิ่งนี้  เพราะมาจากเวทนา  พอเวทนา  พอเวทนาบอกว่าชอบ  ไม่ชอบทุกข์  สุข  มีอารมณ์  อารมณ์ต่าง ๆ แล้ว ก็จะเกิดกิเลสตัณหา ที่ไม่อยากได้สิ่งเหล่านั้น  อยากได้สิ่งเหล่านี้   ได้มาแล้วก็ไม่อยากให้สูญสลายไป  อยากให้มั่นคงอยู่ต่อไป
 

ตัวอังคารเป็นตัวสำคัญที่บอกว่ากิเลสอาสวะทุกอย่างที่ตกตะกอนในใจ  คือกิเลสหรือดาวอังคารตัวนี้เอง  บางคนพอเกิดตัณหาแล้วจะเกิดความขยันขันแข็ง  เอาเป็นเอาตายที่จะให้ได้มาซึ่งสิ่งเหล่านั้น
 

เพราะฉะนั้นในทางโหราศาสตร์หรืออาจเรียกว่าในทางโลก  กล่าวไว้ว่าความกล้าขยันให้ดูดาวอังคาร  แต่อย่าไปขยันแบบอยากได้ใคร่มี  จนกระทั่งร้อนไปหมด  กลายเป็นอบายภูมิทั้ง ๔  คือเป็น ภูมิเปรตจะร้อนรนกระวนกระวาย  เข้าภูมิเดรัจฉาน  หรืออิจฉาริษยาจนไม่เป็นสุข  เข้าภูมิอสุรกายไป  อันนี้เป็นตัณหาพาเศร้า  แต่ถ้าตัณหาตัวนี้เป็นตัณหาที่ฉันต้องปฏิบัติ  ค่อย ๆ  ไล่เรียงเดินย้อนรอยของชาวโลกเข้าไปหาตัดอารมณ์  เกิดจากตาเห็นพยายามระงับตั้งแต่ตรงนั้น  จะทำให้ปฏิบัติธรรมได้ง่ายขึ้น
 

เพราะฉะนั้นดาวอังคารของใครกล้าแข็งมากในดวงชะตา  จงพยายามเปลี่ยนแปลงความขยันขันแข็งตัวนี้  ให้เป็นไปในลักษณะของความเพียรในการทางที่ถูก  ต้องเข้าใจว่าอังคารเรามีมาก  ตัณหา  ของเราต้องมากว่าคนอื่น  เราคงต้องมีความอยากที่ไม่อยากมากกว่าคนอื่น  มีทุกข์มีสุขมากกว่าคนอื่น  เพราะจะเกี่ยวพันกัน  อังคารกับศุกร์เป็นคู่มิตรกัน  เวทนากับตัณหาเป็นของคู่กัน